Entrevista a Severino Menéndez, Secretario
Internacional do PCPE, sobre actualidade internacional.
P: A nivel
internacional vivimos tempos convulsos, que elementos crees que son hoxe
determinantes da política internacional dos partidos comunistas? E en concreto
do PCPE?
Os tempos son
realmente convulsos. O desenvolvemento do capitalismo e as súas contradicións,
tras a vitoria da contrarrevolución na URSS e os países que construían o
Socialismo no centro e leste de Europa, aceleráronse. Vivimos a época do
imperialismo en todo o seu desenvolvemento, e as contradicións entre as
diferentes potencias e alianzas imperialistas acrecéntanse aumentando as pugnas
entre as potencias imperialistas á vez que se van redeseñando as alianzas entre
as mesmas.
O que nos toca
vivir é entón unha época que porá a proba a propia viabilidade do ser humano,
onde a clase obreira ten sobre as súas costas a súa gran tarefa histórica, a de
salvar a existencia de toda a nosa especie pondo fin ao sistema que a ameaza, e
á vez pór proa cara á construción da sociedade socialista-comunista.
O escenario
internacional deixa poucas dúbidas, e se grande é a tarefa que recae sobre a
nosa clase, dese mesmo tamaño é a responsabilidade que debemos asumir os
partidos comunistas e obreiros de todo o mundo.
Se estamos de
acordo en que as contradicións interimperialistas acrecéntanse froito da crise
de sobreprodución e sobreacumulación e que a guerra, xunto coa necesidade do
incremento da sobreexplotación da forza de traballo, é unha das súas
consecuencias lóxicas, os partidos comunistas e obreiros deberiamos definir
unha estratexia clara que logre impedir pór á clase obreira ao servizo dos
intereses de ningunha burguesía, incluída a propia. Primeiro de nada debemos
traballar para impedir que a clase obreira volva ser a carne de canón que
alimente co seu sangue os beneficios do capital. E, de forma paralela, manter
unha estratexia común de face a facer avanzar as posicións revolucionarias en
todo o mundo, loitando contra a explotación e a miseria, mostrando os límites
do sistema e pondo na axenda da clase obreira a revolución socialista.
Neste sentido o
PCPE participa, e seguirao a facer, en
todos os mecanismos de encontro, debate e coordinación do Movemento Comunista
Internacional (MCI), partindo do principio de que é fundamental proceder á súa
unificación ideolóxica e política sobre as bases do marxismo-leninismo.
Pero que haxa
aspectos que o noso Partido considera meridianamente claros non implica que
estes sexan compartidos polo conxunto dos partidos comunistas e obreiros e,
mesmo, partir dunha análise compartida da realidade implica que se compartan as
formas de actuar de face á transformación da mesma.
Debates pendentes
sobre o carácter da situación actual de confrontación interimperialista, sobre
a multipolaridade, sobre o carácter da nosa época, etc., fan máis necesario que
nunca o encontro e o debate entre todos. O PCPE cre no debate de ideas e, á
vez, en construír ferramentas útiles que poidan evitar que os debates queden só
niso. Os debates deben servir para fortalecer a acción e non para conducir á
parálise, por iso saudamos no seu día a creación, e apostamos pola
consolidación e avance, de espazos como a Iniciativa Comunista Europea (ICE) ou
a Revista Comunista Internacional (RCI), por consideralos da maior importancia
estratéxica.
P: Parece que a elección de Trump como presidente
de EEUU está a contribuír a que no escenario internacional haxa certos
sobresaltos. Parece que o TTP e o TTIP están en punto morto, houbo problemas no
cumio do G7 de Sicilia, o tema do tratado de París sobre o clima... como
valoras esta situación?
A esperpéntica
figura e formas de Trump non deben facernos esquecer que o preocupante non é
tanto Trump como os motivos que fan que esa parte do pobo americano que vota se
deixou levar por un discurso tan abertamente retrógrado e de confrontación.
Aínda así, cunhas formas ou outras debemos lembrar que os dous zapatos dun
mesmo pé calzan ao mesmo pé, pero algo no que non se adoita reparar é que deixan
descalzo sempre ao outro pé.
Pero volvendo á
pregunta, cando a crise do propio sistema se desata, a saída á mesma pasa por
dúas vías complementarias, unha a sobreexplotación da forza de traballo para
sangrar aínda máis as posibilidades de creación de plusvalía a todos os niveis
e doutra banda a eliminación da competencia mediante a concentración de
capitais. Dise que o capital non ten patria e é certo, pero ten Estados ao seu
servizo que lle serven. Nese sentido, debemos ver a todas esas institucións e
acordos internacionais de coordinación e pacto entre as burguesías como
ferramentas para unha mellor explotación dos recursos naturais e de man de obra
a nivel planetario. Utilizando un símil, son a reunión de pastores, ao final da
cal sempre se come ovella, pero cando chega a seca a disputa pola auga para os
pastos é a morte. Todos eses mecanismos de acordo, que supostamente se basean
no interese común das partes que o forman, saltan polo aire cando as
contradicións froito do propio desenvolvemento do capitalismo a nivel mundial
agudízanse e os puntos de intersección comúns xa non son suficientes. Todas
esas tensións non fan máis que visualizar as pugnas entre as potencias
imperialistas na súa loita pola cúspide.
P: Está a producirse un importante balbordo pola
abrupta ruptura de relacións entre Arabia Saudí e Catar, que por exemplo en
Siria parecía que ían da man. Que opinión che merece todo o que está a ocorrer
en Oriente Medio?
Antes de nada
habería que dicir que cando Arabia Saudí xustifica a ruptura de relacións con
Catar no apoio deste último a organizacións terroristas, a ninguén lle
sorprenderá que se diga que non é ese o motivo desa ruptura. Coñécese, e é un
segredo a voces, que Arabia Saudí e outros estados da zona que agora acusan de
estado amigo dos terroristas a Catar levan financiando, armando e adestrando a
organizacións terroristas, ademais de asesorando militarmente e recrutando
efectivos para elas. Isto, que non fai a Catar inocente das acusacións que se
lle verten, si pon en garda a calquera sobre os verdadeiros motivos do
enfrontamento.
Entón onde está a
verdadeira cuestión? Probabelmente atópese en que Catar, que é o país máis rico
do mundo grazas ao gas natural, comparte con Irán a reserva máis importante do
mundo en gas e nos últimos tempos desenvolveu unha moi incómoda, para algúns,
acción diplomática de achegamento a Irán nun momento en que tanto os Saudís
como os Estados Unidos pretenden reactivar as tensións con Irán. Tampouco será
alleo a estes feitos o que o Fondo Soberano Catarí teña distribuídas polo mundo
fortes investimentos de capital.
Doutra banda,
Catar é consciente da súa importancia xeoestratéxica e non debemos esquecer que
alberga a base da Al-Udeid, unha das principais bases militares norteamericanas
activas nos actuais conflitos militares nunha zona de vital importancia
xeoestratéxica no cerco a Rusia e China, e viu no último tempo as dificultades
de face a asegurar unha ruta para a distribución do seu gas a Europa,
abríndoselle doutra banda a posibilidade de subministración cara ao oriente. En
todo caso queda claro que Catar pretende desenvolver unha política exterior
propia sen supeditacións á saudí, isto xa se viu na guerra en Libia en 2011 e
posteriormente na nova guerra libia de 2014. Hai quen di que foi o exceso de
Trump na súa recente visita á zona, e a súa falta de tacto diplomático, dando
ás a Arabia Saudí e revitalizando a confrontación con Irán, quen reavivou o
conflito con Catar, é de lóxica pensar que a intelixencia rusa sen dúbida
tampouco está inactiva e non lle vén mal un disenso desa importancia no seo da
chamada “OTAN Árabe”.
Creo tamén que
hai que estar moi atentos aos movementos que Turquía poida realizar neste
asunto, non esquezamos que tamén ten unha base militar en Catar e que leva anos
tratando de consolidarse como potencia rexional en Oriente Medio e o
Mediterráneo Oriental.
A diplomacia,
antes e durante as guerras, ten a particularidade de facer novas alianzas
baseadas na ruptura doutras e Catar é unha peza crave no mapa xeoestratéxico
dos Estados Unidos no seu obxectivo de cercar a Rusia e China. Será interesante
ver como no máis inmediato se responde a esta importante distorsión e como iso
vai afectar á guerra en Siria e Iemen, así como na redefinición de obxectivos
das organizacións armadas que cada actor apoia.
P: Especificamente sobre a situación en Siria, cal
é a posición do teu Partido?
Siria sitúase
nunha rexión onde se fan moi patentes as fortes relacións antagónicas entre as
principais potencias imperialistas, froito da enorme importancia xeoestratéxica
e xeopolítica que lle outorgan os seus recursos minerais, o petróleo, o gas
natural e as rutas para o seu transporte.
Nós partimos
dunha posición de principios: opómonos á agresión imperialista de calquera tipo
contra países soberanos. Dígoo con total claridade: o PCPE apoia o lexítimo
dereito de Siria a defenderse da agresión terrorista orquestrada por EEUU, a UE
e os seus diversos aliados.
Mais, ao mesmo
tempo, é noso deber internacionalista sinalar os perigos de confundir a que
motivos responde o apoio ao goberno sirio doutras potencias como Irán ou Rusia,
que son países tamén capitalistas e que, ante a agresión a Siria, viron
ameazados os seus intereses xeoestratéxicos e, loxicamente, reaccionaron. Isto
fixo do asunto sirio un tema da maior importancia, porque estamos a comprobar
que existe unha forte tendencia a atribuír a certos países capitalistas un
papel que non teñen. Lamentabelmente, nesta época imos asistir a complexos
escenarios de confrontación entre potencias e convén ter claras as bases de tales
confrontacións para formular unha táctica adecuada de loita fronte a elas.
Doutra forma corremos o risco de caer na política do mal menor, que é sumamente
perigosa porque atrapa á clase obreira mundial no falso dilema de ter que optar
entre uns capitalista ou outros.
P: En América Latina a situación é tamén bastante
inestábel, sobre todo en Venezuela, que análise facedes do que está a pasar en
Venezuela?
Antes de nada,
quixera dicir que o Partido Comunista de Venezuela (PCV) está, nos momentos de
contestar a esta entrevista, sesionando o seu XV Congreso. Un Congreso
importante e do que esperamos as súas conclusións para poder estudar con moita
atención as análises do noso Partido irmán.
En Latinoamérica
parece asentarse un período de retroceso dos gobernos que foron xurdindo na
rexión a partir de finais dos anos 90. A propia Venezuela, baixo a presidencia
de Chávez, e como froito da longa loita revolucionaria antiimperialista do seu
pobo, dotouse dun goberno democrático, progresista, de orientación patriótica,
antioligárquica e antimonopólica, que puxo en marcha importantes reformas en
beneficio das grandes maiorías historicamente excluídas pero que, con ser
importantes, non poden lograr pasar o tope que lles permite o propio sistema
capitalista. Non podemos esquecer que en Venezuela, por riba da confusión que
se dá ao redor da palabra socialismo por parte do seu goberno, falamos de relacións
de produción capitalistas.
Neste sentido a
cuestión do poder é clave, e en Venezuela a clase obreira non se fixo co poder,
quedando a estrutura do sistema burgués sen modificacións substanciais. As
expectativas populares e todo o seu empuxe poden estarse vendo, aos poucos,
frustrado e levando á clase obreira e os sectores populares á desmobilización
no momento que máis se necesita. A crise capitalista ten os seus efectos
directos no modelo de acumulación capitalista venezolano, caracterizado por ser
rendista e dependente, e está a golpear os avances sociais, algo que o pobo
venezolano pode asociar inxustamente aos conceptos de revolución ou de
socialismo.
P: O PCPE sempre foi solidario coa Revolución
Cubana. Como valorades a situación na illa nos últimos tempos?
A solidariedade
internacionalista é un deber de calquera partido comunista para coa loita
revolucionaria da clase obreira noutros países. A consigna de “Proletarios de
todos os países, unídevos!” e a consciencia de que a clase obreira é unha clase
mundial, así nolo esixe. Por iso o PCPE estivo sempre, e está, ao lado do pobo
revolucionario de Cuba, do seu goberno revolucionario e do Partido Comunista de
Cuba (PCC).
Lembro como Cuba
en 1997, e atravesando unha situación moi difícil sen saír aínda do período
especial, logrou organizar con gran éxito o XIV Festival Mundial da Mocidade e
os Estudantes. Alí acudimos miles de mozos por entón ao chamado da Illa da
Revolución, a un chamado a non claudicar, a un chamado de esperanza que non
quedaba na espera e que se lanzaba a organizar futuros.
Como dicía, o
momento histórico era duro, había seis anos que triunfara a contrarrevolución
nos Estados socialistas do centro e leste de Europa, que se desmantelaran todos
os triunfos e logros que o socialismo conseguira en décadas. Dos partidos dos
países non socialistas, moi poucos souberon cumprir naquel momento, nin no
período anterior, co seu deber internacionalista. Uns por acción, sumándose ao carro
dos novos ventos, outros por omisión deixándose arrastrar como seguidores
acríticos de todo o que viñese do leste. Houbo erros, aínda que estou seguro
que algúns querían ese camiño. Tempo despois débenos quedar a análise
autocrítica dunha derrota temporal que habemos saber remontar. Pero Cuba
Socialista co seu pobo revolucionario e o seu Partido á cabeza souberon non
claudicar e ser exemplo para os comunistas do mundo.
Por iso agora nós
ollamos con atención os desenvolvementos políticos do PCC e as aplicacións das
políticas do goberno revolucionario de Cuba, mirámolas con atención e
estudámolas porque estamos seguros da capacidade da dilixencia cubana para
analizar a situación e sobre todo do PCC e do pobo revolucionario de Cuba para
atopar a forma de desenvolvemento do socialismo nun momento (outro máis) de
enormes dificultades e perigos. Nesa batalla os partidos comunistas e obreiros
do mundo, que como o PCPE nunca renunciamos á revolución Socialista, estaremos
á beira dos nosos camaradas cubanos. Desa trincheira ninguén nos sacará máis
que para avanzar.
P: Que expectativas de traballo internacional ten
por diante o PCPE?
No momento actual
o noso partido logrou un alto nivel de sintonía cunha parte importante do
Movemento Comunista Internacional, co que compartimos os aspectos fundamentais
da análise sobre as cuestións de actualidade do noso movemento. Diso deriva o
noso compromiso con espazos de encontro como a ICE ou a RCI sen que iso supoña
que consideremos amortizados os Encontros Internacionais de Partidos Comunistas
e Obreiros (EIPCO). Ao contrario, a pesar das diferenzas que nese marco se dan
tanto no político como no terreo ideolóxico, os EIPCO son un marco moi valioso
que é necesario manter e potenciar. Nese sentido é onde cobra máis importancia
a vontade do noso Partido para formar parte do Grupo de Traballo de
organización dos encontros. A entrada ou non do PCPE no Grupo de Traballo,
xunto con outros tres partidos, é algo que se decidirá finalmente no próximo
Encontro, a celebrar en Moscova e Leningrado en novembro. Creemos firmemente
que a este espazo común dos partidos comunistas e obreiros aínda lle queda un
longo percorrido e existirían unha serie de iniciativas que poderían dar un
impulso aos EIPCO e sinceramente creemos que o PCPE pode contribuír achegas a
iso.
Por outra banda,
tamén desexamos profundar nas nosas relacións cunha serie de partidos aos que
nos unen os importantes lazos xeográficos, culturais e históricos entre os
nosos respectivos pobos.
Queremos seguir traballando en espazos de encontro e
colaboración non só en Europa, senón tamén cos partidos de Latinoamérica, onde
xa mantemos estreitos lazos de amizade.
22 de xuño de 2017
Fonte: Novo Rumbo [Xullo 2017]
Traducido por Comunistas da Galiza-PCPE