Columna sobre o guerrilleiro vallenato
Manuel Olate
Xullo 2011
Desde a súa aldea Turbaco, desde onde aseguraba se vía Santa Marta até a Serra Nevada, Julián Conrado fixo un longo percorrido. Contaba que antes de terminar a escola xa o ameazaran de morte e sindicado de comunista. Aseguraba que de tanto sinalalo o transformaron de simple estudante con predilección pola bohemia e a música vallenata nun militante da causa de Tirofijo.
Mao para os tiros, boísimo para acertar coas súas letras sobre os ancestrais inimigos da súa Colombia natal. Entrevisteino en febreiro de 2008 na selva ecuatoriana, non souben máis del até hai unhas semanas.
Subían a gravar á montaña os mellores vallenatos da época, comentábame. Acordeonistas, guacharacheros e guitarristas gravaban clandestinamente os seus acordes para que Julián puidese facer as súas pistas.
Conrado é o máis rebelde entre os rebeldes. Cando no Caribe o criticaron porque nalgunha das súas cancións usaban unha linguaxe demasiado coloquial, rebelouse e decidiu non gravar de insistiren en chamados de atención moi semellantes á censura. Por suposto, resolveuse ao seu favor. O pensamento crítico e a disidencia en certos temas, como nas cancións –e sobre todo nas cancións, tema demasiado serio para o tomar ás baroutas- sempre será benvido dentro de calquera revolución.
Hai unhas semanas foi detido en Venezuela, na patria bolivariana, o comandante Julián Conrado. Contrariando a súa natureza, non cantou. Pasou dous días en silencio, seguramente tentando entender como era posíbel que precisamente aí, onde desde principios do século pasado patriotas venezolanos como Carlos León sinalaban que a liberdade e a revolución non teñen patria, el perdera a primeira por apertar a segunda.
É posíbel que a revolución non sexa o mesmo para os chamos que para o resto da esquerda latinoamericana. Que verbas como compañeiro, revolución, socialismo ou morte e esa serie de lugares comúns que tanto nos gusta na esquerda non teña o mesmo significado. Só así podería entenderse o que pasa en Venezuela.
Con Julián Conrado sumarán seis compañeiros que a revolución bolivariana entrega a Colombia, a democracia máis antiga de América segundo Bush e terceiro país do mundo en recibir axuda militar por parte dos gringos. Que cada un tire as súas conclusións.
O líder desta patria bolivariana acostuma compararse con Allende, abusa ao dicir que o seu proceso é atacado pola dereita e a esquerda, tal como a UP. Será necesario aclararlle ao noso líder que Allende nin entregou revolucionarios, nin se deixou presionar polas famosas razóns de Estado. Para Salvador Allende, o seu goberno socialista entraba en aberta contradición cos intereses do imperio.
O exemplo máis claro é o dos guerrilleiros arxentinos que chegaron a Puerto Montt en 1972, segundo e fráxil ano da UP; a dereita clamou ás catro ventos que Chile era refuxio de extremistas, mais Allende non cedeu. Este é un goberno socialista, merda, aquí non entregamos compañeiros, dixo. Claro, o Chicho tiña antecedentes: uns anos antes, sendo Senador, foi recibir os guerrilleiros que sobreviviron o Ché en Bolivia. Non, Allende non cedeu, como aínda se acostuma cantar nas marchas, e así pasou á historia o noso porfiado compañeiro.
Dirán que eran tempos diferentes, e por suposto que si. Naquela época a solución do imperio eran ditaduras sanguentas e asasinas; hoxe asustan con paquetes económicos.
Chávez non é Fidel, nin Marulanda, e definitivamente non é Allende. Espero con sinceridade que a historia lle garde un lugar ou que o absolva. Namentres, tento explicarme a tremenda distancia entre o discurso e a práctica revolucionaria, e como autocrítica militante recoñezo que gardei un respectuoso silencio máis parecido ao pudor. No entanto, o silencio e a compracencia son outras formas de aumentar as distancias entre discurso e práctica, categorías que meu pai me ensinou sempre van xuntas.